Wat drijft jou? Handvatten om je drivers en stoppers te begrijpen

Jouw besluit over jezelf

Elk kind neemt al heel vroeg besluiten over zichzelf, de anderen en de wereld waarin hij leeft. Kinderen zijn 100% loyaal naar hun ouders en doen letterlijk alles om de liefde van hen te winnen en te behouden, vaak ten koste van henzelf.

Jij ook dus, of je je er nu van bewust bent of niet. In een proces van waarnemen, concluderen en vaststellen, ontwikkel je je script: jouw eigen toneelstuk met in de hoofdrol jij, de anderen en de wereld waarin je leeft. Ik heb dat al beschreven in het artikel het scriptproces. Alles wat je in je script bedacht hebt, doe je met het doel je loyaliteit aan en je liefde voor je ouders te bewijzen.

Drowning person diagram

Om dit script voor jezelf uitvoerbaar te maken, ontwikkel je drivers. Dat zijn geboden die je jezelf oplegt. Dingen die je van jezelf moet doen dus.

Onderdeel van jouw script zijn de stoppers. Dat zijn de verboden die je jezelf oplegt. Dingen die je niet van jezelf mag doen dus.

Adrienne Lee heeft de boodschappen van je script prachtig vertaald in haar “drowning person diagram.” Hier zie je letterlijk hoe de verboden, die je zelf bedacht, je als gewicht naar de bodem van de zee willen trekken. Tegelijk zie je hoe je drivers je als ballonnen net nog boven water houden.

Wanneer je onder druk staat, zul je de neiging krijgen om je geboden (je drivers) te gaan uitleven, zodat je de pijn van je verboden (je stoppers) niet (zo sterk) hoeft te voelen. Je geboden zorgen er voor dat je het hoofd net nog boven water houdt, maar je leeft niet vrij.

In deze Youtube (5.35 minuten) legt Adrienne Lee uit hoe haar drowning person diagram werkt:

Jouw zelfbedachte verboden

Stoppers zijn de verboden die je jezelf oplegt. Dat is een belangrijke zin: De verboden die je nu vaak nog tegenkomt in je dagelijks gedrag, heb je ooit jezelf opgelegd. Niemand heeft jou verteld dat je die verboden moest opleggen aan jezelf. Je hebt er zelf toe besloten. Je verzint die verboden natuurlijk niet zomaar. Je krijgt allerlei verbale en non-verbale boodschappen van de belangrijke mensen om je heen (meestal je ouders en grootouders). Deze boodschappen worden vanuit de ouders gegeven uit hun eigen Kind egotoestand. Hieruit concludeer je het een en ander over jezelf.

Uit onderzoek is gebleken dat er 12 verboden te onderkennen zijn:

1. Besta niet: als kind voel je je niet gewenst en je voelt je waardeloos, nutteloos en niet geliefd. Dit is het meest destructieve verbod.
2. Wees niet jezelf: als kind heb je het gevoel dat je ouders liever een kind van het andere geslacht wilden, of dat je vergeleken wordt met een ander (die bv. veel beter leert dan jij).
3. Wees geen kind: wanneer je als kind voor je ouders moest zorgen of speels gedrag afgewezen werd.
4. Groei niet op: je bent wellicht de jongste en je ouders willen graag voor een kind blijven zorgen (en het klein houden). Je besluit geen volwassene te worden met een eigen leven.
5. Kom niet dichtbij: je hebt geleerd om niet te genieten van aanraken en knuffelen. Vaak hebben je ouders dit nooit geleerd en soms zit afstandelijkheid in de familiecultuur.
6. Hoor er niet bij: je hebt geleerd om je niet op je gemak te voelen bij anderen en bang te zijn voor vreemden. Je zorgt er telkens voor dat je nooit werkelijk onderdeel van iets bent.
7. Wees niet belangrijk: je mag je eigen geluk of jezelf niet belangrijk vinden en hebt geleerd om vooral bescheiden te zijn en jezelf weg te cijferen. In Nederland is het een breed gevoeld cultuuronderdeel: “doe maar normaal, dan doe je al gek genoeg.” Of “Wie zijn kop boven het maaiveld steekt…”
8. Wees niet gezond: je kreeg aandacht als je ziek was of bepaalde ziektes had. Niet gezond zijn is zo je middel geworden om erkenning te krijgen.
9. Slaag niet: je hebt geleerd om niet te slagen, want “dat kunnen ons soort mensen toch niet” of woorden van gelijke strekking. Mogelijk mocht je het niet beter doen dan je ouders.
10. Denk niet: je leerde om niet na te denken over jezelf en om geen onderzoek te doen naar “hoe dingen werken.” Je eigen mening wordt niet gewaardeerd, waardoor je leert om af te gaan op wat anderen vinden.
11. Doe niet: je hebt geleerd om vooral rustig en stil te zijn en nergens aan te komen. Je zult niet snel initiatieven nemen.
12. Voel niet: Je hebt geleerd om sterk te zijn en niet te voelen. Misschien zijn sommige emoties wel verboden, zoals boosheid of verdriet.

Als je deze 12 verboden leest, welke past dan het beste bij je?
Jouw eerste intuïtieve keus is meestal het beste.

Er zijn oefeningen om er achter te komen welke verboden bij jou horen. Deze kun je het beste niet alleen doen, maar met een ervaren begeleider. Het kan behoorlijk confronterend zijn, omdat het je diepste kern raakt.

Jouw zelfbedachte geboden

De 5 drivers die zijn onderkend, zijn de geboden die je jezelf oplegt.

Het gaat om:

1. Doe je best
2. Maak voort / Schiet op
3. Doe een ander een plezier
4. Wees sterk
5. Wees perfect

Julie Hay heeft voorgesteld om de positieve kant van drivergedrag te hernoemen naar: werkstijl.

In mijn artikel met de positieve kant en het risico van drivergedrag vind je een testje om te zien wat jouw voorkeursdriver is.

Drivergedrag, dus jouw uitingen in gedrag van je driver, is een manier om ervoor te zorgen dat je de (diepe) pijn van je stopper niet hoeft te voelen.

Bijvoorbeeld: zolang ik een ander een plezier doe, voel ik minder de pijn van mijn overtuiging dat ik eigenlijk niet mag bestaan. Wanneer ik in een coachingstraject alleen werk aan mijn harde werken om anderen te plezieren, dan ben ik bezig met een kansloze missie. Sterker nog: het kan me over de rand duwen naar ongezond gedrag!
Ik zal moeten werken aan mijn gevoel dat ik niet mag bestaan, zodat ik de noodzaak voor mijn drivergedrag verminder. Wat anderen van mij zien: dat ik continu, soms tegen beter weten in de anderen wil plezieren, zal minder nodig zijn als ik het gevoel krijg dat ik mag bestaan in deze wereld. Dat ik een plekje verdien. Ik kan dan beter voor mezelf opkomen en dan word ik effectiever voor mezelf en voor mijn omgeving. 

Ok, hoe kom ik naar autonomie?

Wanneer je jezelf wilt ontwikkelen, dan is bewustzijn al 80% van wat nodig is om je doel te bereiken. De rest is oefenen.

Nu je een idee hebt welke stoppers jij hebt en welke drivers je ontwikkelde om jezelf te kunnen handhaven, heb je gewerkt aan bewustzijn. Maar er is nog meer goed nieuws!

Tegenover je script staat autonomie. Als je bezig bent met je ontwikkeling, dan probeer je om elke dag een klein beetje meer autonoom te leven. Dan ben je elke dag een beetje meer los van de overtuigingen uit je script met drivers en stoppers.
Wat je voor jezelf wint is dan:

• een leven meer vanuit je eigen kracht,
• meer succesvolle interactie met anderen,
• grotere effectiviteit,
• meer plezier.

Wat is autonomie precies? Autonoom levende mensen herken je zo:

• leven in het hier en nu en weten wie ze zelf en anderen werkelijk zijn (bewustzijn).
• hebben steeds een keur aan opties hoe ze zich kunnen gedragen, en zijn in staat tot het maken van keuzes (alternatieven of opties).
• dragen geen masker en weten zich OK, juist ook als ze voluit zichzelf zijn (authenticiteit).
• zijn in staat contact te maken met en zich te verbinden aan andere mensen (verbondenheid).
• accepteren de volle verantwoordelijkheid voor hun eigen handelen omdat ze erkennen dat elk gedrag voortkomt uit zelfgemaakte keuzes (verantwoordelijkheidsbesef).

Dat is een mooi doel om naar toe te werken, niet? De weg daar naartoe is geplaveid door permissie, mildheid en liefde. Oordeel, moeten, negativiteit duwen je alleen maar terug in het moeras van je script.

In Disney’s Frozen wordt de heel lastige weg naar autonomie prachtig uitgebeeld: lees Frozen, Elsa’s weg naar autonomie. Herken je het scriptgedrag, drivers en misschien zelfs haar stopper?

Door je bewust te worden van je stoppers, zul je je drivergedrag minder nodig hebben en zul je een stap maken naar meer autonomie. Dat is gaaf toch? Dat kan op een ontspannen wijze, met mildheid en zonder oordeel, in jouw tempo.

Wanneer je je stoppers wilt onderzoeken, schroom dan niet om me te bellen. Samen kunnen we het pad naar jouw ontwikkeling bewandelen in een veilige en omgeving waarin je niet hoeft te oordelen en er niet over je geoordeeld wordt!

Bronnen:

• We lossen het samen wel op,
  Julie Hay, ISBN: 9789066656086
• Leerboek Transactionele Analyse,
  Anne de Graaf/Moniek Thunnissen, ISBN: 9789058982261