Structurele analyse egotoestanden

In het artikel Egotoestanden heb ik je verteld hoe je gedrag zichtbaar kunt maken door het te verklaren vanuit je egotoestand en de transacties die er gebeuren. In dat artikel beschreef ik vooral het functionele model. De egotoestanden die je rechtstreeks kunt waarnemen in gedrag.

Het structurele model heb ik in dat artikel achterwege gelaten. Dat zit in je binnenwereld. Dat kun je niet zo snel zien aan je gedrag. Het gaat over jouw overtuigingen. Zie het maar als een soort van archiefkast vol met ervaringen, herinneringen aan gevoelen, gedachten en gedragingen die je onbewust herhaalt.
Hoe jouw structurele egotoestanden in elkaar steken, kun je achterhalen door deze te diagnosticeren. Daar heeft jouw Transactionele Analist middelen voor!

De Structurele analyse van de egotoestanden van de 1e orde is de eenvoudige versie waarbij alleen Ouder, Volwassene en Kind beschreven zijn.

Het hieronder beschreven model heet Structurele Egotoestanden van de 2e orde. Het is een verdieping op de 1e ode.

De structurele analyse van de 3e orde wordt niet vaak beschreven in de TA. Het gaat om een verdere verdieping van de 2e orde.

In de structurele analyse van de egotoestanden 2e orde zie je dat in je Ouder egotoestand allemaal manieren van doen van je ouders of ouderfiguren zijn opgeslagen.

Als je zelf inmiddels ouder bent geworden, herken je misschien dat je af en toe denkt: “Verhip….. nu praat ik net als mijn vader/moeder.” Onbewust heb je de neiging om die opgeslagen gedragingen te herhalen!

De Volwassene is de Volwassene. Die is ook in je structurele aard niet onderverdeeld. Je registreert de werkelijkheid vanuit een zo objectief mogelijk perspectief. Je vergelijkt je registratie van wat er gaande is buiten jezelf en binnen jezelf en kiest.

Jouw Kind-toestand heeft een Ouder, Volwassene en Kind in zich.

De Ouder in je Kind heet ook wel je Magische Ouder. Boodschappen van je ouders of ouderfiguren heb je opgeslagen en daarbij dacht je als klein kind magisch: je ouders konden alles! Als ze bijvoorbeeld zeiden dat ze een knoop in je hoofd zouden leggen om je te helpen onthouden, dan wist jij zeker dat ze dat ook werkelijk zouden doen.

Het Kind in je Kind wordt het Somatische Kind genoemd. Deze egotoestand is vanaf je geboorte aanwezig. Het vertegenwoordigt jouw aanleg en jouw aangeboren temperament.

Dan de Volwassene in je Kind. Het bevat de strategieën die je als klein kind hanteerde om met de beperkte middelen die je had problemen op te lossen en zo logisch mogelijk te redeneren. Het is ook jouw intuïtie.

De Kleine Professor die jij was; als klein kind, was dus heel intuïtief, creatief en vol met verrassende ideeën, gedachten en oplossingen. Nu nog, wanneer je een gevoel in je onderbuik hebt over iemand die je zojuist voor het eerst ontmoet, is het je Kleine Professor die actief is en je een bepaald gevoel over die persoon geeft.

De uitingen van je Kleine professor brengen je nu dus soms ernstig in verwarring. Dan wordt hij de verhalenverteller!

De Kleine Professor en zijn verhalen

Toen jij als klein kind in onbekende situaties terecht kwam en jij er een oplossing voor moest verzinnen, beschikte je over een zeer beperkte hoeveelheid aan informatie, kennis en vaardigheden. Toch moest die oplossing komen. De Volwassene in jouw Kind egotoestand maakte van die beperkte hoeveelheid informatie, kennis en vaardigheden een verhaal dat jij begrijpen kon. Een verhaal dat je kon vastgrijpen en dat de wereld op dat moment voor jou begrijpbaar maakte.

Dat verhaal dat je opmaakte uit de gebeurtenis zit nog steeds in je. Soms, als je in een bepaalde situatie terecht komt, dan pikt jouw Volwassene in je Kind dat verhaal op en gaat die voor jou uittekenen. De situatie herken je vaak als een situatie die je angstig maakt. Een situatie waarin je Kind egotoestand actief wordt.

De Volwassene versus de Volwassene in je Kind

Mogelijk dat je gaandeweg dit artikel denkt: “hey, maar ik heb toch ook een Volwassene, waarom springt die niet aan het werk?”

Dat zit zo: in de egotoestanden gaat het heel snel. Je kunt in je onbewuste voelen, denken en doen heel snel springen van egotoestand naar egotoestand.

Wanneer je heel bewust in deze situatie (die van dat moeilijke gesprek) zou zijn, dan zou je niet naar de egotoestand gaan die je feitelijk niet helpt. Dan zou je de Volwassene inschakelen. Die zou je in het Hier en Nu, met alles wat je nu tot je beschikking hebt aan gevoelens, gedachten en overtuigingen tot een oplossing komen die je effectief verder helpt. Dat is tenslotte het kenmerk van de Volwassene.

De Volwassene in je Kind is creatief, intuïtief en kan fantastische out-of-the-box ideeën bedenken. Aan de andere kant maakt deze ook verhalen op basis van veel te weinig informatie en bedriegt je zo met oplossingsrichtingen die je niet helpen.

Doordat je angst voelde, ben je onbewust in je Kind egotoestand gekomen. En daar zit je nu. De Volwassene in je Kind gaat helemaal los op het probleem met zijn incorrecte oplossingen, creaties en ideeën. Omdat het onbewust is, ga je er ook op deze manier op acteren. Je gaat doen wat de Volwassene in je Kind bedacht heeft.

Het hiervoor omschreven patroon herhaalt zich soms jarenlang en kan mensen soms (mede) op de rand of over de rand van burnout brengen.

Bron: Leerboek TA, Thunnissen/de Graaf