Loop jij risico op burnout? Dat is een gekke vraag zul je misschien denken, maar je kunt op voorhand inschatten of jij tot de risicogroep hoort.
Crisis en stress
We leven in stressvolle tijden. Daar hoef ik je vast niet van te overtuigen. De woorden crisis, banenverlies, werk, hypotheek, spanningen hier en daar, geld..geld..geld… moeten..moeten..moeten..
enzovoort. “Does it ring a bell?”
Je baas die je voortdurend meldt dat het beter moet, en sneller. Je bedrijf dat meer omzet nodig heeft.
Je bent net als iedereen opgezadeld met een hoop druk. Heb jij wél goed geleerd hoe je daarmee omgaat?
Veel mensen om ons heen weten dat ook niet en sommigen van ons redden het niet zonder slag of stoot. Het gevolg is soms dat we ziek worden. Fysiek hebben we vaak al eerder signalen gehad. Griep, eczeem, kwalen waarbij je het idee hebt dat er meer speelt.
Wat is stress?
Stress is op zichzelf niets anders dan inspanning. Prima toch? Stress wordt vervelend wanneer je je lijf niet meer kunt ontspannen. Dan wordt het langdurige stress met allerhande mentale en fysieke klachten. Deze stress kan vervolgens uitmonden in burnout of overspannenheid.
Wat stress doet met je lijf leg ik even uit
Wat je in de volksmond wellicht bedoelt met stress, is fysiek niets anders dan een angstreactie van je lijf.
Stel je eens voor: je loopt in het bos en ineens staat er een grote wolf voor je, met dreigende tanden. Als jouw neo cortex (de grijze hersenen) de vrije hand had gehad, had deze rustig alle opties overwogen als een computer. Voordelen van optie 1, nadelen van optie 3 en uiteindelijk besluiten je hersenen tot een oplossingsrichting en sturen vervolgens je lijf naar uitvoering daarvan.
Niet handig he?
Tegen die tijd ben je mogelijk al wolvenvoer.
Ons lijf is erg slim. Als die wolf voor je neus staat, dan gaat het oudste deel van je hersenen aan de slag. Je grijze hersenen worden simpelweg overgeslagen. Razendsnel reageert het en dat kan alleen doordat het 3 simpele keuzes heeft: vechten, vluchten of bevriezen. Als je bevriest, dan maakt je lijf hormonen aan om te voorkomen dat je pijn voelt. Dit heet ook wel dissociatie.
Om dat te kunnen doen gaan er signalen naar je lijf: hormonen worden aangemaakt. Je aderen verwijden zich, suiker wordt vrijgemaakt uit je reserves. Brandstof gaat naar je cellen toe. Je lijf gaat in de vecht-, vlucht- of bevriesstand. Je zet jezelf schrap.
Wat nu als je lijf zich continu op deze wijze schrap zet en niet meer weet te ontspannen? Dat is langdurige stress. Je hoeft geen medicus te zijn om te snappen dat dat een aanslag is voor je lijf.
Wolven op het werk?
Momenteel zijn de eerste wolven na jaren van afwezigheid weer voorzichtig gesignaleerd. Het risico dat we door een wolf worden gegrepen, is echter niet zo groot.
Voor ons lijf maakt het niet uit of er een echte wolf voor onze neus staat, of een deadline, een werkgever, gebrek aan opdrachtgevers etcetera….
Ons lijf maakt geen onderscheid in angst. We voelen angst en ons lijf reageert exact hetzelfde als wanneer er werkelijk een wolf voor ons staat.
Werkstress heeft voor je lijf dus hetzelfde effect als wanneer er continu een wolf voor je neus staat!
Langdurige stress kan uitmonden in een burnout of overspannenheid.
Loop jij risico op burnout?
Hoe komt het dat de één schijnbaar probleemloos door allerhande crises wandelt en de ander er emotioneel en/of fysiek aan onderdoor gaat?
Het antwoord ligt besloten in je persoonlijkheidskenmerken. Die heb je zelf gevormd toen je nog heel klein was, tezamen met je aanleg. Gebleken is dat mensen die overspannen raken, andere persoonlijkheidskenmerken hebben dan mensen die een burnout krijgen. Ik beschreef dat eerder in een artikel: Burnout of overspannen?
De burnout is in oorzaak emotioneel en mentaal en mondt uit in fysiek doorbranden van de mytochondriën. Deze mytochondriën zijn de kachels van je cellen. Wanneer deze niet meer goed functioneren, ben je fysiek niet meer tot veel in staat. Het herstellen van de mytochondriën kan enkele jaren duren. Herstel vraagt psycho-sociale ondersteuning en lijfelijk werk (ontspannen, leren waarnemen van de signalen van je lijf). Risico is er voor mensen met de volgende eigenschappen:
- perfectionistisch,
- slecht ontwikkeld lichaamsgevoel,
- veel in het hoofd zitten(denkprocessen),
- weinig besef van emoties,
- sterk controlesysteem,
- veel te hoge levensverwachtingen.
Het grootste verschil tussen burnout en overspannenheid is dat de burnout-klant heel erg in het hoofd zit (piekeraar) en afgedreven is van fysieke waarneming. Als je meer risico loopt om overspannen te raken dan ben je juist overgevoelig en te veel bezig met de wereld om je heen.
Welke eigenschappen herken je?
Als je nu eens heel eerlijk naar deze lijst met kenmerken kijkt: welke eigenschappen zie je bij jezelf?
Hoe is het met jouw stressniveau? Gebruik je veel suiker (als je veel stress ondergaat, stijgt je behoefte aan suiker) en koffie? Voelen je spieren continu gespannen, zelfs als je in bed ligt of op de bank zit?
Als je weet dat je tot de risicogroep behoort van burnout of overspannenheid én je weet dat je in een stressvolle situatie zit, dan weet je één ding zeker: dit kun je zelf niet oplossen. Ga met iemand in gesprek hierover.
Wat nodig is, is dat je de kern van je angst achterhaalt en je jezelf emotioneel geruststelt en wapent tegen de oorzaken die maken dat je nu stress ervaart.
En wees gerust: die wolf is niet echt!
Geef een reactie